Op een pensionstal moeten twee paarden van het weiland naar de stal gebracht worden. Dit zijn geen gevaarlijke paarden, ze zijn gewend aan hun routine op deze stal. Twee vrouwen pakken elk een paard met een halster en touw vast en lopen vlak achter elkaar aan over een pad richting stal. Dit is een pad dat deze paarden elke dag gebruiken en als vertrouwd verondersteld mag worden. 

Het paard dat voorop loopt schrikt toch ergens van, stopt en schrikt voor de tweede keer als het achteropgelopen wordt door paard nummer twee. Aangezien de adrenaline van paard nummer één nog door zijn lijf giert, reageert het paard heftig. Het gooit zijn kont omhoog en schopt twee benen voluit  naar achteren…. En misschien voel je het al aankomen; vrouw nummer twee wordt volop geraakt. In haar gezicht. Het letsel in het aangezicht is enorm. Is paardensport dan gevaarlijk? Of doen ruiters gevaarlijk?

Tsja, zal je zeggen… wie is er nu zo dom om zo dicht achter elkaar te lopen. Dat weet toch iedereen?
Dit is typisch een ongeluk dat voorkomen had kunnen worden. Een beetje meer afstand tussen paard één en twee had veel leed kunnen besparen.

Als ik mijn eigen verwondingen analyseer en objectief kijk naar de oorzaken die geleid hebben tot de kwetsuren die ik in 30 jaar paardensport heb opgelopen, dan kan ik melden dat de meeste kwetsuren opgelopen zijn door onbenulligheid, onervarenheid en gebrek aan kennis. Een kleine nuance hierin is dat mijn laatste, overigens minimale, kwetsuur ergens in 2003 moet zijn geweest. Maar toch.. het had echt anders af kunnen lopen. Ook bij mij!

Cijfers

Als ik een kleine zoekslag op internet doe, lees ik dat de wijze waarop ruiters letsel oplopen. In 95 procent gebeurt dit tijdens een val van het paard, waarbij de armen de kwetsbaarste lichaamsdelen zijn. Mensen die in de buurt van een paard waren, kregen vooral een schop (42,5 procent) of raakten bekneld (30 procent).
Meest voorkomende blessure is een kneuzing (42 procent), gevolgd door fractuur (39 procent) en traumatisch hersenletsel (13 procent). Minst voorkomende oorzaak: een beet (bron: De Limburger).

Sporten met een dier kan risicovol en gevaarlijk zijn. Maar een hoop ellende kan ieder paardenmens zich besparen  door zich er van bewust te zijn dat een paard unieke eigenschappen heeft. Het is algemeen bekend dat een paard een prooidier, een vluchtdier en een kuddedier is. We weten dit wel; maar weet jij ook echt wat dit betekent voor een paard? En voor jouw training met jouw paard?

Hou er dan ook nog eens rekening mee dat een paard ongeveer 500 kilo weegt en een sprint kan trekken van 65 kilometer per uur. Het heeft kracht in zijn mond, been en lijf die wij met ons lichaam niet op kunnen vangen. Als ruiter zit je ook nog best hoog. Een val vanaf die positie wil je niet testen met een onbeschermd hoofd.

Ik zeg vaak in mijn lessen dat een Shetland pony qua kracht al sterker is dan een mens. En bovendien, als we met kracht werken zijn we de techniek vergeten. En met techniek bedoel ik ook de vaardigheden om met paarden om te kunnen gaan. Paarden begrijpen.

Oorzaak

In mijn praktijk zie ik een aantal redenen waardoor gevaarlijke ongelukken gebeuren. Ik noem de twee  belangrijkste:

  • Persoonlijk doel van de ruiter
  • Gebrek aan theoretische én praktische vaardigheden

Ik wil in deze blog ingaan op de eerste oorzaak en in een volgende blog over de tweede oorzaak.

Persoonlijk doel van de ruiter

In beide gevallen is een ongeluk niet uit te sluiten. Het hoeft niet eens aan de ruiter zelf te liggen; een paard kan ook domweg struikelen en zo onbedoeld voor veel letsel zorgen.

Jij kan wel degelijk iets doen. Je kan je persoonlijke doel objectief vergelijken met het ‘materiaal’, kwaliteiten en mogelijkheden dat jij in je handen hebt. Dit gaat zowel over jouw paard dat je tot je beschikking hebt, als over je eigen kwaliteiten.
Face it… de Olympische Spelen is niet voor iedereen haalbaar. Voor de meeste ruiters is het een (tijdelijke) hobby. Laten we dan vooral plezier hebben aan deze hobby! Toch?

Van een paard dat angstig is door zijn karakter maak je echt niet snel een stoere Rambo. Ook niet als jij besloten hebt in no-time door te willen stomen naar een succesvolle wedstrijdruiter. Een paard dat vol met werklust zit, wordt niet perse blij als hij slechts één keer in de maand een buitenritje met een lange teugel kan maken. Hij zal te veel energie, blijheid en vaart hebben om er een ontspannen rit van te verwachten.

Paarden die niet passen bij het doel waarvoor zij aangeschaft zijn, gaan in hun frustratie ergenissen veroorzaken bij de ruiter. En dan ontstaan heel langzaam aan de ellende in deze tijdrovende en geldverslindende hobby. En daarmee ook gevaarlijke situaties.
Ben jij ondertussen ook zo’n ruiter geworden die per se een wedstrijd wilde rijden maar ondertussen zo bang bent geworden van je paard dat iemand jouw paard moet vasthouden en pas in de ring mag loslaten? Mag jouw groom niet kuchen of een bladzijde van het proevenboekje luidruchtig omdraaien, anders schrikt jouw paard met alle risico’s van dien?
Een bekend probleem. Het is zo jammer en zo onnodig!

Bescherming of samenwerking?

De laatste jaren wordt steeds meer aandacht geschonken aan de bescherming van de ruiters. Ik stem voor, ik ben het er mee eens. Denk biijvoorbeeld aan bodyprotectors, super geavanceerde caps (inclusief bling bling) en veiligheidsschoenen.

Gelukkig kunnen we over deze bescherming ggebruiken… maar ik zie nog meer heil in om van ruiters nog betere paardenmensen te maken. En daar horen eerder werkgereedschappen zoals een trainingshalster, stick en een lange lijn bij. Zonder bling bling, die hebben geen toegevoegde waarde!

Niet gelijk afhaken nu… lees nog even verder! Iedere ruiter zou energie en tijd moeten willen steken in de samenwerking met het paard.

Let op: dit geldt ECHT niet alleen voor recreatieruiters! Ook de (fanatieke) ruitersporter is gebaat bij een paard dat rustig een trailer in kan lopen, zich relaxed op een inrijd terrein kan bewegen en met plezier zijn werk voor je kan doen tijdens de wedstrijd. Ook die wedstrijdruiter zal zich moeten willen verdiepen in het paard als wezen. Zodat jullie fijne samenwerking resulteert in prijzen en goede commentaren vanuit het publiek én het jury hokje!

7 tips om paardensport minder gevaarlijk te maken:

  1. Leer te communiceren in de taal van het paard. Als jij werkelijk begrijp hoe hij ziet, denkt en voelt, kan je hem vragen stellen die passend zijn voor je paard.
  2. Verdien zijn vertrouwen en respect door duidelijkheid te scheppen wie de leider is, gebaseerd hoe paarden onderling communiceren.
  3. Maak van je paard geen huisdier! Het is hetzelfde als met gebrek aan kennis en communicatie. Het behandelen van een paard alsof het een huisdier, is wachten op ongelukken.
  4. Zet je eigen ego niet bovenaan. Ga een samenwerking aan met je paard. Geeft je dat niet voldoende voldoening; vraag je dan af of paardensport wel jouw ultieme sport is.
  5. Sluit de term Natural Horsemanship in je hart. Het gaat over de manier van werken met je paard; ook voor de wedstrijdruiters….. juist voor de wedstrijdruiters!
  6. Bedenk eens een keertje of jij nog steeds doet wat je voor ogen had, toen je in de ruitersport stapte. Heb je nog evenveel plezier, lol en geluksmomenten? Je steekt er namelijk veel tijd, energie en geld in. Dan hoop ik dat het jou (en je paard) tenminste lol oplevert.
  7. Werk jij veilig en is het een plezier om naar jou en je werk met paarden te kijken? Wees een goed voorbeeld naar anderen. Een goed voorbeeld doet volgen!

Maak veiligheid bespreekbaar en laat het een dagelijks onderdeel van je omgang met je paard zijn.

Mijn volgende blog gaat over de Theoretische én praktische vaardigheden in de ruitersport.

Voor meer informatie over activiteiten van Paard Centraal:
… Check onze trainingen voor volwassenen
… Download de gratis e-book ‘Happy Horse, Happy You’ boordevol tips!
… Like onze Facebook pagina voor de meest actuele informatie.